Mae'r erthyglau hyn bellach wedi'u harchifo ac ni fyddant yn cael eu diweddaru mwyach
Mae Llywodraeth Cymru am fuddsoddi £4.85 miliwn dros y pum mlynedd nesaf ar ymchwil i ofal sylfaenol a gofal brys yng Nghymru.
Bydd y cyllid, drwy Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, yn cefnogi ymchwil ar raddfa fawr, o ansawdd rhyngwladol, yng Nghanolfan Prime Cymru, Canolfan Cymru gyfan a chyd-arweinir gan Brifysgolion Caerdydd, Bangor ac Abertawe, ynghyd â Phrifysgol De Cymru.
Mae'r Ganolfan wedi addasu ffocws ei hymchwil er mwyn helpu i fynd i'r afael â heriau digynsail Covid-19, gan gynnwys lansio prosiectau i wneud y canlynol:
• Edrych ar effaith "llythyrau amddiffyn" fel ymyriadau iechyd cyhoeddus, dan arweiniad yr Athro Helen Snooks o Brifysgol Abertawe
• Ystyried effaith diagnosau oediog o ganser, sef prosiect a arweinir gan yr Athro Kate Brain, athro seicoleg iechyd o Ysgol Meddygaeth Prifysgol Caerdydd
• Dylech sicrhau bod y gwaith o weithredu ymyrraeth CARiAD ar lwybr carlam ar gyfer gofal lliniarol yn y cartref, gan addysgu gofalwyr lleyg i roi pigiadau gartref i berthynas agos sy'n marw, dan arweiniad yr Athro Clare Wilkinson a Dr Marlise Poolman ym Mhrifysgol Bangor a'r Athro Annmarie Nelson a Chanolfan Ymchwil Gofal Lliniarol Marie Curie ym Mhrifysgol Caerdydd
• Edrychwch ar effeithiau Coronafeirws ar bob cam beichiogrwydd, prosiect a arweinir gan Julia Townson o Ganolfan Treialon Ymchwil Prifysgol Caerdydd
• Dadansoddi profiadau'r cyhoedd o'r pandemig drwy arolwg ledled y DU, prosiect ar y cyd rhwng Prifysgol Caerdydd a Phrifysgol Metropolitan Caerdydd
Mae prosiectau eraill sy'n gysylltiedig â Covid-19 yn cynnwys cynghori Llywodraeth Cymru ar ei strategaeth gyfathrebu ar gyfer ap olrhain symptomau COVID-19 a chefnogi gwasanaethau deintyddol.
Meddai Helen Snooks, Athro Ymchwil Gwasanaethau Iechyd ym Mhrifysgol Abertawe a Chyfarwyddwr Cyswllt Canolfan PRIME Cymru:
“Rydym yn falch o gael y cyfle i barhau i weithio gyda chydweithwyr presennol a newydd mewn prifysgolion, yn y GIG, ym maes gofal cymdeithasol, yn y trydydd sector, a chyda rhieni a'r cyhoedd yn gyffredinol er mwyn bwrw ymlaen â rhaglen ymchwil sy’n ymwneud â gofal cyn mynd i’r ysbyty, gofal brys a gofal sylfaenol.
Ein nod yw denu cyllid ymchwil i Gymru, a gweithio gydag eraill ar astudiaethau rhyngwladol blaenllaw sy'n cyflwyno tystiolaeth ymchwil sy'n berthnasol i ddarpariaeth gofal iechyd ac sy'n dylanwadu ar bolisi ac arfer.”
Dyfarnwyd y cyllid fel rhan o fuddsoddiad gwerth £44 miliwn gan Lywodraeth Cymru ar gyfer 2020-25 mewn ymchwil iechyd a gofal cymdeithasol i wella gofal a gwasanaethau sy’n ymwneud â chanser, dementia, iechyd meddwl a lles plant, ymysg pethau eraill.
Yn ogystal ag ymchwil i Covid-19, mae'r Ganolfan yn bwriadu adeiladu ar dri maes ymchwil craidd:
• Gofal iechyd sylfaenol a brys yn seiliedig ar werth
• Gofal iechyd a chymdeithasol di-dor yn agosach at gartref
• Lleihau anghydraddoldeb iechyd
Dywedodd yr Athro Adrian Edwards, cyd-gyfarwyddwr Is-adran Meddygaeth Boblogaeth ym Mhrifysgol Caerdydd a chyfarwyddwr Canolfan Prime Cymru:
“Mae heriau mawr ar gyfer y GIG, gyda'n poblogaeth sy'n heneiddio ac anghenion iechyd a gofal sy'n fwyfwy cymhleth. Mae pandemig Covid-19 yn rhoi pwysau dwys ar bob rhan o'r GIG a gofal cymdeithasol.
“Mae'r cyllid hwn yn ein galluogi i ymchwilio i'r ffordd orau o ddarparu gwasanaethau gofal sylfaenol a gofal brys yn effeithiol, yn amserol, yn ddiogel ac mewn ffordd sy'n canolbwyntio ar gleifion drwy gydol y cyfnod tyngedfennol hwn. Mae hyn yn gwbl hanfodol er mwyn i'r GIG, ar y cyfan, ddarparu'r gwerth gorau o ofal iechyd y mae cleifion ei angen a'i eisiau."