Mae'r erthyglau hyn bellach wedi'u harchifo ac ni fyddant yn cael eu diweddaru mwyach
Amcangyfrifir y gellir priodoli dros 100,000 o farwolaethau dynol bob blwyddyn o 700 i frathiadau gan nadroedd. Daw hyn gan rywogaethau nadroedd gwenwynig y byd, gyda phob brathiad yn cael ei wneud wrth i'r nadroedd amddiffyn eu hunain pan fyddant yn teimlo dan fygythiad gan fodau dynol a ddaw'n rhy agos atynt. Fodd bynnag, daw darn newydd o ymchwil Bangor/Abertawe i'r casgliad na esblygodd gwenwyn neidr fel dull o amddiffyn.
Esboniodd yr Uwch Ddarlithydd Dr Wolfgang Wüster, arbenigwr byd-enwog ar esblygiad gwenwyn neidr yn Ysgol Gwyddorau Naturiol Prifysgol Bangor:
“Rydyn ni'n gwybod bod gwenwyn neidr yn cael ei ddefnyddio'n bennaf i chwilota am fwyd; i ddangos grym dros eraill, ac i ladd ysglyfaeth. Fodd bynnag, rydym hefyd yn gwybod bod nadroedd yn defnyddio eu gwenwyn wrth amddiffyn eu hunain - dyna pam mae cymaint o bobl yn cael eu brathu, a'u lladd weithiau, gan nadroedd gwenwynig ledled y byd. Roeddem am ymchwilio i weld a oedd amddiffyniad yn sbardun i esblygiad gwenwyn.”
Er mwyn darparu amddiffyniad effeithlon rhag ysglyfaethwr, byddai angen i wenwyn y neidr ddarparu digon o boen ar unwaith i atal yr ysglyfaethwr a galluogi'r neidr i ddianc, yn yr un modd ag y mae pigiad gwenyn yn brifo ar unwaith.
Mae papur newydd a gyhoeddwyd yn Toxins yn datgelu mai ychydig iawn o frathiadau nadroedd gwenwynig sy'n achosi poen ar unwaith, gan awgrymu nad yw cyfansoddiad y gwenwyn wedi esblygu i amddiffyn fel y prif bwrpas.
Profodd myfyriwr o Brifysgol Bangor, Harry Ward-Smith, y rhagdybiaeth hon o dan oruchwyliaeth Dr. Wüster. Casglodd ymatebion o arolwg ar-lein gan rai a oedd yn cadw ymlusgiaid, herpetolegwyr a gweithwyr maes, fel rhan o'i radd israddedig mewn Sŵoleg gyda Herpetoleg.
Gofynnodd ei arolwg, a gafodd bron i 400 o ymatebion ledled y byd, i bobl sy'n gweithio gyda nadroedd am drefn amser poen ar ôl brathiadau yr oeddent wedi'u cael.
Datgelodd canlyniadau oddeutu 600 o brofiadau mai lleiafrif yn unig o frathiadau a rhywogaethau sy'n achosi poen cyflym, difrifol yn rheolaidd. Ar ben hynny, lle mae poen cynnar yn esblygu yn ystod esblygiad neidr, mae'n debygol y bydd yn cael ei golli eto mewn llinachau disgynyddion.
Dywedodd Dr Kevin Arbuckle, Uwch Ddarlithydd mewn Biowyddorau (Bioleg Esblygiadol) yn Adran Biowyddorau Prifysgol Abertawe a chydawdur y papur:
"Nid yw ein canlyniadau'n awgrymu llawer o dystiolaeth ar gyfer esblygiad eang gwenwynau sy'n cael eu gyrru gan eu defnydd i amddiffyn, er bod eithriadau diddorol yn debygol o fodoli fel y defnydd amddiffynnol o 'boeri' gwenwyn mewn rhai cobras, ac mae'r achosion penodol hyn yn haeddu eu hastudio ymhellach."
Ychwanegodd Dr Wüster:
“Er y gallem fod wedi disgwyl i amddiffyn eich bywyd fod yn bwysicach na bwydo, mae'n ymddangos bod dewis naturiol ar gyfer diet yn ymddangos fel prif ysgogydd esblygiad gwenwyn mewn nadroedd.”
Dywedodd Harry Ward-Smith:
“Rwy’n falch o fod ymhlith lleiafrif o wyddonwyr sydd wedi llwyddo i gyhoeddi eu gwaith israddedig. Cymerodd lawer o waith hyd yn oed ar ôl graddio i mi ei gwblhau.
Rwy'n gobeithio y bydd astudiaethau fel hyn yn annog ymchwil bellach i swyddogaeth ac ecoleg naturiol gwenwyn neidr, yn enwedig nadroedd gwenwynig sy’n gwenwyno drwy ddannedd yng nghefn y geg, gan ein bod yn dal i wybod cyn lleied amdanynt.”