Ers 2021 mae SAUM wedi curadu digwyddiadau arweinyddiaeth meddwl i drafod a chreu agendâu ymchwil ac effaith trawsddisgyblaethol
allweddol.
Bydd y digwyddiadau yn para 2-3 diwrnod, byddant yn cynnwys cyfranogwyr lleol, cenedlaethol a rhyngwladol gwahoddedig (25-30 o
fynychwyr) a bydd ganddynt strategaeth glir ar gyfer cyfranogiad cynhwysol ac amrywiol; a darparu cyfleoedd i gynyddu cyfranogiad
trwy ddulliau digidol os yn briodol.
Mae gan Ddeallusrwydd Artiffisial (AI) botensial trawsnewidiol ar draws ystod o sectorau, gan gynnwys gofal iechyd; ond mae'n codi cwestiynau anodd ynghylch y ffordd orau o reoleiddio datblygiad a’r defnydd o dechnolegau o'r fath yn ymarferol. Mae pryderon ynghylch dibynadwyedd AI, a (diffyg) hyder canfyddedig y cyhoedd mewn technoleg o'r fath, wedi'u codi (Adroddiad Pwyllgor Dethol Tŷ'r Arglwyddi ar AI, 2018). Ac eto, mewn ymateb, mae Llywodraeth y DU yn ffafrio dull 'cyffyrddiad ysgafn', gan fabwysiadu egwyddorion eang a dull rheoleiddio sy'n canolbwyntio ar y sector, trwy yn bennaf gymhwyso rheoliadau sy'n bodoli eisoes i AI mewn cyd-destunau amrywiol (e.e. Deddf Cerbydau Awtomataidd a Thrydan 2018, a oedd â’r bwriad o lenwi bylchau atebolrwydd sifil ar gyfer cerbydau awtonomaidd). Mae hwn yn ddull rheoleiddio sy’n cefnogi arloesi, ac mae'r llywodraeth wedi datgan yn glir na fydd yn rhuthro i ddeddfu rhag rhoi gormod o faich ar fusnesau (Papur Gwyn DSIT, 2023). Yn dilyn Uwchgynhadledd Diogelwch AI ddiweddar y DU, mae Datganiad Bletchley yn ceisio datblygu “polisïau sy'n seiliedig ar risg ... i sicrhau diogelwch" (cyfieithiad, 2023). Yn yr UE, mae'r Ddeddf AI sydd ar ddod, a gynigiwyd gyntaf yn 2021, yn dal i fod yn destun dadlau ynghylch dibynadwyedd hunanreoleiddio gan gorfforaethau (Reuters, 2023). Prif amcan yr UE yw datblygu ‘ecosystem o ffydd’, i'w chyflawni trwy fframwaith cyfreithiol trawsbynciol sy'n seiliedig ar reolau ar gyfer AI dibynadwy.
Bydd y digwyddiad deuddydd trawsddisgyblaethol hwn yn archwilio'r defnydd o AI mewn ystod o gyd-destunau gofal iechyd (hanner diwrnod o waith grŵp wedi'i hwyluso) ac yn ystyried y gwahanol fframweithiau, materion, diddordebau, safbwyntiau, canlyniadau ac effeithiau damcaniaethol sy'n codi pan ddefnyddir offer AI (sgyrsiau sesiwn lawn a hanner diwrnod o drafodaeth wedi'i chymedroli). Ar gyfer pob cyd-destun lleol, byddwn yn archwilio effeithiau gwahanol ddulliau rheoleiddio, e.e. ‘sector-benodol’ yn erbyn ‘seiliedig ar reolau’ (hanner diwrnod o waith grŵp wedi'i hwyluso), ac yn ystyried sut i ymgysylltu orau â rhanddeiliaid wrth bennu sut i arfogi cymdeithas i fanteisio’n briodol ar offer AI mewn gofal iechyd, wrth hefyd arfer gwyliadwriaeth rhag dioddef yn sgil anghydbwysedd technoleg neu bŵer anniogel, rhagfarnllyd neu amhriodol (sgyrsiau sesiwn lawn a hanner diwrnod o drafodaeth wedi'i chymedroli). Bydd yr holl sesiynau trafod yn glynu wrth gymeriad amlddisgyblaethol y gweithdy lle bo hynny'n bosibl.
Mae bioffilia, cysyniad a boblogeiddiwyd gan yr ecolegydd adnabyddus E.O. Wilson (2003) ym 1984, yn nodi bod gan fodau dynol duedd gynhenid i geisio cysylltiad â natur. Yn anffodus, mae ein dulliau o ddatblygu a threfnu gofod trefol a gwledig yn ein symud ymhellach o fyd natur ym mron pob agwedd ar ein bywydau, o ble a sut rydym yn byw i'r hyn rydym yn ei fwyta a sut rydym yn gweithio. Fodd bynnag, rydym yn araf ailddarganfod ein greddf fioffilig ddofn, neu'r 'tueddiad cynhenid i ganolbwyntio ar fywyd a phrosesau bywyd' (cyfieithiad o Wilson 2003:1). Tystiolaethir hyn trwy gymhwyso 'egwyddorion bioffilig' mewn pensaernïaeth, tirlunio, dylunio cynnyrch, gofal iechyd, y celfyddydau a llenyddiaeth. Mae'r mudiad cymdeithasol eginol hwn yn rhychwantu pob sector a disgyblaeth. Yn ei wraidd, bioffilia yw ein cariad naturiol at natur a pharch syml at ffurfiau eraill ar fywyd. Felly, mae’n ddigon posibl mai dyma’r feddyginiaeth berffaith i'r argyfyngau hinsawdd ac ecolegol parhaus, a gallai fod yn gyfle i ddod â rhanddeiliaid ac arbenigwyr ynghyd o ystod o ddisgyblaethau i gydweithio i ddatblygu atebion cynaliadwy sy'n ymrwymo i unioni dulliau dylunio sy'n tanseilio cyfanrwydd ecolegol y gofodau yr ydym yn byw ynddynt.
Bydd y digwyddiad arfaethedig yn symposiwm a gweithdy deuddydd o hyd lle bydd y cyfranogwyr a wahoddir a rhanddeiliaid ychwanegol yn gosod yr agenda a'r gweithgareddau y bydd y Ganolfan Ragoriaeth Fioffilig yn eu gweithredu. Bydd y gweithgareddau a'r sgyrsiau yn canolbwyntio ar y themâu canlynol: • Dylunio bioffilig yn y dirwedd leol; • Cyd-greu a thryloywder; • Map ffordd tuag at genedl fioffilig; • Cymru Fioffilig mewn cyd-destunau rhyngwladol. Bydd diwrnod cyntaf y symposiwm yn cynnwys cyflwyniadau gan fynychwyr a fydd yn cael eu defnyddio i fframio gweithgareddau datblygu'r ganolfan a fydd yn ffurfio diwrnod dau. Bydd yr ail ddiwrnod yn cael ei drefnu fel cyfres o ymarferion sy’n ymwneud â chwmpasu cyllid, cynllunio gweithgareddau ac ysgrifennu cynigion bras i ddatblygu gweledigaethau a strategaethau cydlynol a fydd yn llywio nodau'r Ganolfan. Bydd y symposiwm yn cau gyda sesiwn fyfyriol i drafod y camau nesaf ar gyfer y Ganolfan a chreu tri gweithgor i (1) datblygu ceisiadau am gyllid, (2) dylunio digwyddiadau busnes ac ymgysylltu, a (3) ailddychmygu cwricwlwm y brifysgol i ymgorffori egwyddorion ac arferion bioffilig.
Mae'r broses ddataeiddio wedi dwysáu o ganlyniad i argaeledd a threiddiad 5G, dyfeisiau deallus, y Rhyngrwyd Pethau, Realiti Estynedig a thechnolegau cysylltiedig mewn bywyd bob dydd. Mae dataeiddio nid yn unig yn golygu cynhyrchu data newydd ond hefyd yn cyfleu sut mae gweithgareddau a phrosesau a oedd yn anweledig o'r blaen wedi'u troi'n ddata. Gall hollbresenoldeb data gael ei dracio, ei fonitro a'i optimeiddio, gan arwain at gyfleoedd newydd ar gyfer arloesi gwyddonol, twf economaidd, gwella lles, adeiladu cymunedol, a threfniadau rheoli a llywodraethu risg gwell. Mae cyfleoedd newydd o'r fath yn amserol, o ystyried bod cymdeithas ddynol yn wynebu risgiau digynsail fel pandemigau byd-eang, trychinebau naturiol, newid yn yr hinsawdd, rhyfel a gwrthdaro, ac ati. Gall defnydd cyfrifol o ddata gan y gymuned wyddonol, cymdeithas sifil a chyrff llywodraethu cenedlaethol a rhyngwladol ddatblygu mewnwelediadau a chymwysiadau allweddol sy'n berthnasol i brosesau gwneud penderfyniadau ac adeiladu gwytnwch. Fodd bynnag, mae proses a gweithgareddau dataeiddio hefyd yn arwain at heriau fel gwyliadwriaeth, anniogelwch, camwybodaeth/cynllwynion, gwahaniaethu ac anghydraddoldeb, sy'n arwain at effeithiau economaidd, cymdeithasol, moesegol a gwleidyddol negyddol posibl.
Bydd y digwyddiad deuddydd sydd wedi’i gynllunio yn cael ei gynnal ym mis Mehefin 2024. Bydd Diwrnod 1 yn cynnwys cyflwyniadau gan 10 siaradwr a fydd yn rhannu eu mewnwelediadau i ddamcaniaethu data dinasyddion a rhannu arfer gorau o ddefnyddio data dinasyddion ar gyfer rheoli a llywodraethu risg. Bydd Diwrnod 2 yn cynnwys gweithdai thematig wedi’u harwain gan yr aelodau o'r pwyllgor sefydliadol. Nod y gweithdy yw dod ag ysgolheigion o wahanol ddisgyblaethau at ei gilydd a chreu sgwrs am agenda'r dyfodol ym maes data dinasyddion a llywodraethu risg. Mae allbynnau'r gweithdy yn cynnwys 1) adroddiad sy'n cyfleu themâu ymchwil sy'n dod i'r amlwg o'r gweithdy y gellir eu datblygu'n geisiadau cyllid allanol yn y dyfodol; 2) cyfnodolyn fideo sy'n cyfleu
Ers sawl blwyddyn, bu pryder y gallai algorithmau argymell fod yn helaethu cynnwys niweidiol i ddefnyddwyr sy’n agored i niwed. Yn aml, gelwir hyn yn effaith “Swigen Hidlydd”, lle dangosir rhagor o gynnwys yn raddol i ddefnyddwyr wrth iddynt ddechrau rhyngweithio â deunydd a allai achosi problemau. Mae hyn yn broblem, yn ôl Llywodraeth y Deyrnas Unedig, oherwydd ei fod yn golygu ‘nad yw defnyddwyr yn gweld gwrthddadleuon neu ffynonellau eraill a allai fod yn anghytuno, a gall olygu hefyd bod defnyddwyr yn cael yr argraff bod stori yn cael ei chredu yn llawer mwy eang nag y mae mewn gwirionedd’ (Llywodraeth EM 2018).
Rydym eisiau rhoi llunwyr polisïau ar waith yn mynd i’r afael ag un o faterion mwyaf dadleuol ein cyfnod ac un sy’n pwyso’n drwm ar gymdeithas - rôl systemau argymell yn hyrwyddo cynnwys niweidiol. Rydym yn ceisio creu deialog dwyffordd rhyngom ni a llunwyr polisïau a fydd yn ganolog ac ar flaen y gad o safbwynt rheoleiddio arfaethedig. Ar hyn o bryd, rydym wedi’n dal mewn pydew o ddadleuon cyhoeddus anecdotaidd a’n bwriad ydy rhoi gwybodaeth i’r rhai sydd ar flaen y gad yn ogystal â dysgu ganddynt fel y gallwn symud ymlaen â gwynt yn ein hwyliau. Bydd y gweithdy hwn yn ddigwyddiad rhyngddisgyblaethol fydd yn dod ag ymchwilwyr, ymarferwyr technoleg a llunwyr polisi ynghyd i ddatblygu agenda ar gyfer ymchwil er mwyn deall a datblygu gwytnwch yn wyneb helaethu niwed ar-lein drwy algorithmau. Drwy’r unigolion a’r rhwydweithiau a grybwyllwyd, bydd yn cynnig cyfle i hyd at 40 o gyfranogwyr o’r Deyrnas Unedig a thu hwnt i rannu eu syniadau ymchwil a’u harbenigedd mewn amgylchedd cefnogol ac i ddatblygu llwybrau newydd ar gyfer cydweithio.
Mae cyfathrebiadau ynglŷn â’r angen i weithredu ar yr hinsawdd yn aml yn pwysleisio canlyniadau negyddol diffyg gweithredu, megis colli rhywogaethau, trychinebau naturiol, a marwolaethau. Mae’r negeseuon hyn yn gallu peri loes a bod yn llethol, gan esgor ar ymatebion ar ffurf eco-orbryder ac eco-barlys. Mewn dangosiad diweddar o’r ffilm ddogfen “The Oil Machine” (https://www.theoilmachine.org/) ym Mhrifysgol Abertawe, mynegodd un aelod o’r gynulleidfa anobaith ac ofn ynglŷn â’r dyfodol a gofynnodd a oedd unrhyw reswm dros deimlo’n obeithiol. Bydd gan bobl amrywiaeth eang o strategaethau ar gyfer ymdopi ag emosiynau negyddol sy’n gysylltiedig â’r hinsawdd, gyda llawer ohonynt yn ddi-fudd yn y tymor hir ac yn rhwystro gweithredu effeithiol, er enghraifft, gwadu ac ymwrthod.
Gallai cyfleu’r manteision i bobl o weithredu mewn ffyrdd mwy cynaliadwy fod yn strategaeth amgen ar gyfer hyrwyddo gweithredu ar yr hinsawdd. Yn draddodiadol, mae’r drafodaeth ynglŷn â llesiant seicolegol wedi pwysleisio’r unigolyn, gan anwybyddu effaith cymunedau ac amgylcheddau ar lesiant unigolion. Fodd bynnag, mae datblygiadau diweddar mewn gwyddor llesiant yn cynnig fframwaith newydd sy’n cadarnhau rhyng-gysylltedd a chyd-ddibyniaeth llesiant ar lefelau unigolyn, cymundod a’r blaned (Kemp & Edwards, 2022; Mead et al., 2021). Mae gwaith cychwynnol yn y gwyddorau cymdeithasol yn dechrau nodi ‘cyd-fanteision’ gweithredu ar yr hinsawdd, a cheir galwadau cynyddol am yr hyn y mae ysgolheigion wedi’i alw yn llesiant cynaliadwy, boddhad cynaliadwy, hapusrwydd cynaliadwy, llesiant ecolegol, neu hedoniaeth amgen, i nodi rhai enwau yn unig. Yn ganolog i’r holl dermau hyn y mae’r posibilrwydd y gellir cyflawni lefelau uchel o lesiant dynol trwy leihau effeithiau amgylcheddol a chynyddu gofal dros, a chyswllt â’r amgylchedd. Gallai ailosod negeseuon ar yr hinsawdd gan bwysleisio’r posibilrwydd o gael dyfodol cynaliadwy sy’n bodloni pobl, cymunedau, a’r amgylchedd ysgogi mwy o emosiynau cadarnhaol sy’n gysylltiedig â’r amgylchedd megis gobaith a chymhelliant i newid, a gallai hynny ein helpu i symud y tu hwnt i “Baradocs Giddens” (Giddens, 2015), lle mae problem argyfwng yr hinsawdd yn teimlo mor fawr bod unigolion yn teimlo’n ddiymadferth.
Dydd Iau 13eg a dydd Gwener 14eg Gorffennaf 2023
Bydd y digwyddiad hwn yn dwyn ysgolheigion, ymarferwyr, ac ymgyrchwyr ynghyd o amrywiaeth eang o sectorau, gan gynnwys economeg, seicoleg, daearyddiaeth, y theatr, a gwyddor wleidyddol i ystyried dau brif gwestiwn: (a) beth yw rhannau hanfodol dyfodol â llesiant cynaliadwy? a (b) beth yw’r ffordd orau o gyfleu manteision dyfodol â llesiant cynaliadwy
er mwyn ysgogi gweithredu cadarnhaol ar yr hinsawdd? Yn hynny o beth, mae’r digwyddiad yn ceisio dringo allan o’r “pydew” o safbwynt negeseuon ar yr hinsawdd a osodir mewn cyd-destun negyddol a mynd “â gwynt yn yr hwyliau” tuag at ffordd arall, gadarnhaol ei naws, sy’n gweddu’n well at ysgogi gweithredu ar yr hinsawdd a gwella llesiant.
Cyfansoddion ydy Cynhyrchion Naturiol sy’n deillio o organebau byw (planhigion, anifeiliaid, microbau ac ati) ac yn cael eu datblygu i fod yn gynhyrchion o werth uchel fel therapiwtigau, deunyddiau maethol-fferyllol a chosmetig-fferyllol. Er bod llawer o gynnydd wedi’i wneud o ran defnyddio cynhyrchion naturiol, dim ond cyfran bitw o’r hyn sydd gan fyd natur i’w gynnig i ni rydym wedi’i ddefnyddio. Mae miliynau o bobl yn marw neu’n dioddef bob blwyddyn oherwydd heintiau, diabetes, anhwylder imiwnedd, afiechydon cardiofasgwlaidd a chanser. Mae llawer o gleifion yn dibynnu ar gyffuriau, a’r rhan fwyaf o’r rheiny’n seiliedig ar sylweddau o ffynonellau naturiol. Er enghraifft, defnyddir tacsol o goed ywen i drin canser, morffin o’r pabi i leddfu poen, penisilin o Benicillium i drin heintiau a galantamine o eirlysiau i arafu hynt clefyd Alzheimer. Mae chwilota am gyfansoddion bioweithredol newydd yn dibynnu i raddau helaeth ar ymchwil rhyngddisgyblaethol ac mae’n dod yn rhwyddach o ganlyniad i’r cynnydd a wnaed mewn meysydd fel bioleg gyfrifiannol, deallusrwydd artiffisial, sgrinio cyfradd uchel a bioleg foleciwlaidd. Er mwyn cyflymu cyfradd darganfod trywyddau newydd, mae’n hollbwysig sicrhau’r cydweithredu gorau posib rhwng rhanddeiliaid a manteisio ar elfennau cydweddus rhwng disgyblaethau.
Dydd Mawrth 18fed a dydd Mercher 19eg Gorffennaf 2023
Y Neuadd Fawr, Campws y Bae, Prifysgol Abertawe
Digwyddiad rhwydweithio yw hwn er mwyn sefydlu consortia o arbenigedd rhyngddisgyblaethol a dulliau arloesol i gyflymu’r gwaith o drawsnewid ymchwil yn ddatblygiad cynhyrchion a gwasanaethau newydd.
Archebwch eich lle:
