Cystadleuaeth Adolygu Llyfr 2023

“Dear Uncle, Is everything you love foreign / or are you foreign to everything you love?”

Mae disgrifiadau beiddgar a theimladwy Warsan Shire o berthnasoedd teuluol amherffaith yn ei chasgliad barddoniaeth, Bless the Daughter Raised by a Voice in her Head, wedi ymwreiddio yn fy enaid. Drwy ei cherddi eithriadol, mae Shire yn archwilio benywdod du, profiadau mewnfudwr ym Mhrydain a chymodi teulu a thrawma. Mae edyn eiddil teulu - yn enwedig y berthynas rhwng mam a merch - yn rhedeg drwy'r gwaith, mor dyner â nerf.

Mae meistrolaeth drawiadol Shire ar y ffurf yn amlwg yn strwythur rhyfeddol o ddarluniol Backwards. Mae monolog teimladwy Home yn llawn gonestrwydd sy'n boenus o bwerus; dylai fod yn orfodol i bawb ledled y wlad ei ddarllen. Cafodd Her Blue Body Full of Light effaith fawr arnaf gan ei bod yn ymdrin â phosibilrwydd colli chwaer i ganser, profiad rwyf wedi'i gael fy hun. Mae'r cerddi eraill yn ymdrin â galar, gan ddarparu golwg ingol ar y posibilrwydd o golled.

Darllenwch y casgliad hwn i gael eich llethu gan eich emosiynau; darllenwch hwn i fyw bywyd arall, un sy'n cwmpasu'r domestig a'r peryglus, sy'n teithio'n hwylus drwy straeon perthnasau ac sy'n llawn empathi dallol; darllenwch y casgliad hwn i gael eich newid.

Roedd darllen Bless the Daughter Raised by a Voice in Her Head yn teimlo fel ailymweld â hen greithiau, eu hailagor a'u hiacháu. Mae'n cofleidio rhyddhad personol, mae’n cyffwrdd â’r penodol a’r cyffredinol mewn ffordd sy'n cael effaith ddofn. Mae Shire yn meistroli pwysau materion ac yn eu troi'n rhywbeth diymddiheuriad. Ni allwn llai nag wynebu dioddefaint ffoaduriaid, y gormes mae menywod du yn ei wynebu a'r profiad o ofyn am letygarwch gan gymdeithas sy’n ymwrthod â nhw.

Mae'r casgliad o farddoniaeth sydd wedi'i rannu'n bedair adran, yn ymlwybro drwy grafangau ofn, grymuso a galar. Maent yn archwilio'r perthnasoedd ysgythrog a digyswllt rhwng teulu a rwygwyd gan gartref anniogel.

Fy hoff gerdd yw 'Bless your ugly daughter' sy'n gywrain yn ei delweddau o ryfel. Ebychais yn uchel wrth ddarllen "her hands are a civil war" gan ei bod yn cyfeirio'n gynnil at anhrefn rhyfel a gorthrwm menywod.

Mae'r farddoniaeth hudolus a rhythmig yn eich tynnu wisg eich pen i stori trawma, goroesi a gobaith. Mae calon Shire yn curo yn ei barddoniaeth, gan ffrwydro i fyd llwyd trallod â ffydd fyrlymus o bryd i’w gilydd. Ar ôl ei darllen mewn un eisteddiad, ces i fy nhynnu i fyd hyfryd a chignoeth Shire. Rwy'n erfyn arnoch i gydio ynddo a dysgu dros eich hun.

Mae'r casgliad straeon byrion Send Nudes yn ymchwilio'n ddwfn i gymhlethdodau perthnasoedd cyfoes, rhwydweithio cymdeithasol a hunan-dderbyniad. Yn ei gwaith, mae Saba Sams yn cyfuno themâu cariad, chwant, sensitifrwydd a grymuso'n grefftus, gan ddarlunio hanfod y profiad dynol modern. Mae gallu Sams i gyfleu gwirionedd a dealltwriaeth o bwys, gan ddefnyddio iaith a hiwmor pob dydd, yn un o gryfderau'r casgliad. Mae ei llenyddiaeth yn agos atoch ac mae’n hawdd i ddarllenwyr uniaethu â hi, gan fod, ar yr un pryd, yn hynod deimladwy a thrist. Mae'r defnydd o'r cyfryngau cymdeithasol a thechnoleg fel cefnlen yn ychwanegu naws arbennig, gan bwysleisio sut mae'r platfformau hyn yn effeithio ar ein perthnasoedd a'n hymdeimlad o bwy ydym. Mae 'Send Nudes' hefyd yn nodedig am barodrwydd yr awdur i arddel bod yn agored i niwed ac archwilio teimladau heriol. Mae'r casgliad yn berthnasol ac yn rymusol gan fod nofel gyntaf Sams yn ymdrin â phroblemau megis delwedd y corff, iechyd meddwl ac anawsterau perthnasoedd modern â gonestrwydd a sensitifrwydd. Ar y cyfan, mae Send Nudes yn gasgliad symbylol a theimladwy o straeon byrion sy'n cyflwyno safbwynt newydd a threiddiol ar gymhlethdodau bywyd cyfoes i fenywod ifanc. Mae'r llyfr hwn gan Saba Sams, llenor dawnus a chanddi arddull arbennig, yn werth ei ddarllen.

Gan ganolbwyntio ar naw stori ingol am berthnasoedd cwiar yn Nigeria, mae God's Children Are Little Broken Things yn portreadu trasiedi cariad sy'n wynebu cyfyngiadau cymdeithas, enwogrwydd, teulu ac, yn bwysicaf oll, eich hun. Mae Arinze Ifeakandu yn sôn am y brwydrau o fewn perthnasoedd hoyw, gan awgrymu angen poenus i ymbellhau fel ffordd o hunanamddiffyniad.

Drwy gyfeiriadau cyfarwydd at gerddoriaeth bop a rhaglenni teledu modern, mae Ifeakandu wedi gwneud i ddarllenwyr byd-eang deimlo'n gysylltiedig â'r cymeriadau, caru a dioddef gyda nhw ar eu teithiau galar. Gyda galar yn thema ganolog, mae'r straeon byrion yn archwilio'r cyffelybiaethau rhwng marwolaeth aelod o'r teulu, colli partner a chymhlethdodau colli rhan ohonoch chi'ch hun. Mae'r straeon hyn, sydd i gyd yn gysylltiedig, yn amlygu'r awydd dynol i feithrin perthynas â rhywun ar adeg profedigaeth.

Yn bwysicaf oll, mae Ifeakandu yn wynebu â dewrder heriau homoffobia wrth ddod i oed yn hoyw yn Nigeria.  Yna, gan ehangu ar gamdriniaeth gyhoeddus, mae'n archwilio hunan-gasineb mewnol sy'n deillio o homoffobia gwreiddiedig. Yn "Happy is a Doing Word", mae Binyelum yn disgrifio ei chwant cyfunrhywiol fel "too abominable for God's grace", gan ddatgelu cywilydd mewnol; cosbi ei hun am garu'r un mae'n ei garu. Ag aflonyddwch gwleidyddol Nigeria yn gefndir i'r stori, mae geiriau hyfryd Ifeakandu yn defnyddio gwrthdaro i ddadorchuddio cariad.

Mae I'm a Fan gan Sheena Patel yn ddehongliad modern a realistig o brofiad bod yn fenyw heddiw; mae'n sylwi sut mae rhyw heb ymrwymiad yn diffinio hunan-ddelwedd a hunan-barch menyw. Mae Patel yn gwahodd y darllenydd i edrych ar ei hymwybyddiaeth a'i hastudio, gan ddangos, ar yr un pryd, broses meddwl y rhan fwyaf o fenywod heddiw; fel pe byddem yn darllen ein meddyliau ein hunain.

Mae'r llyfr cyntaf gwallgof a thanbaid hwn y mae'n hawdd uniaethu ag ef yn archwilio themâu hil, materolaeth ac ofn colli allan gan greu nofel sydd wir yn portreadu hanfod bod yn fenyw. Mae'r cymariaethau cyson rhwng yr adroddwr a'r "women I am obsessed with" yn adlewyrchiad llethol o safonau harddwch heddiw, yn enghraifft arall o allu Patel i ysgrifennu mewn modd sy'n cyfleu ei theimladau personol i'r darllenydd.

Er bod y rhan fwyaf o'r nofel yn llawn gonestrwydd a didwylledd di-flewyn-ar-dafod, nid yw'r adroddwr dienw'n mynegi ei meddyliau a'i theimladau olaf, gan adael y darllenydd yn ysu am fwy - ond efallai mai dyna athrylith gwaith Patel.

Ar y cyfan, mae I'm a Fan gan Sheena Patel yn fyfyrdod penigamp am brofiadau a fydd yn gyfarwydd i unrhyw fenyw sy'n ei ddarllen, yn enwedig y rhai hynny sydd wedi gorfod ymdopi â bod yn 'ail ddewis' oherwydd lliw eu croen. Mae'n sylwebaeth dorcalonnus am brofiad bod yn fenyw ac, er bod llawer o weithredoedd yr adroddwr yn amheus, mae gan y darllenydd ymdeimlad uwch o ddealltwriaeth ac empathi drosti, gan fod llawer o'i phrofiadau'n gyffredin i bob menyw.